Seizoenssamenvattingen De Mortel

page 1

Jaarsamenvatting Slechtvalken 2019

Seizoenssamenvatting Slechtvalken 2020

Seizoen Slechtvalken 2021

Jaarsamenvatting Slechtvalken 2019




Margot de Kam | maandag 8 juli 2019 |  Vind ik leuk |  Bewaar deze blog |  722x

Het is een fantastisch seizoen geweest! Vanaf zondag 17 februari waren de beelden te volgen bij Beleef de Lente. Nu we het seizoen bijna gaan afsluiten is er een jaarsamenvatting. Er komen hier ook dagelijks tot de cams sluiten berichten en beelden van wat we waarnemen.



JAARSAMENVATTING 2019

De baltsperiode

De eerste weken zagen we dat de man en de vrouw, de vrouw die vorig jaar nieuw gekomen is, al een goede band hadden. Er werd gebaltst om de band te versterken. De man bracht kleine prooien om de vrouw te verleiden naar de kast te komen. Klik Daar volgden hoffelijk buigende baltsgesprekken om de nestkuil met ee-chuppen, een verzoenend geluid, door beiden. Hij had daar diverse kuilen geschraapt, waaruit zij kon kiezen om haar eieren te leggen. Er werden de eerste weken een aantal paringen per dag waargenomen.Op 4 en 6 maart bleef de vrouw op proef overnachten in de kast. Vanaf 9 maart sliep zij er elke nacht. Wij zagen haar al dikker worden en waggelend lopen.

Het territorium

Er waren een paar bezoekjes van vreemde slechtvalken. Juist in de dagen rondom de eileg en tijdens de broedperiode. De spotters in het veld hadden gedurende de hele winter al anderen in de buurt gezien, die soms weggejaagd werden , maar er waren geen serieuze aanvaringen. Eén vrouwelijke slechtvalk, die in het seizoen 2018 geboren is, aan haar kleed te zien, bleef maanden rondhangen, bedelen en mee-eten. Wij zagen met name de vrouw regelmatig een dreigende houding aannemen en hoorden haar een dreigend geluid maken, dat gakken wordt genoemd. Ter plekke konden we ook waarnemen dat indringers weggestuurd werden, soms met een tik in de lucht. Zowel buizerds als andere slechtvalken werden op die manier verjaagd, door de man en door de vrouw.

De eileg

Op 14 maart legde de vrouw het eerste ei. In de nacht van 17 maart volgde het tweede. Ei drie kwam 19 maart in de middag. Wij wachten allen op ei vier. Slechtvalken leggen meestal 3 tot 4 eieren. Ook werden er nog steeds paringen waargenomen. Gedurende een aantal dagen na ei 3. Wij hadden altijd geleerd dat, door hormonen, het paren direct stopt als alle eieren zijn gelegd. Via de webcams leerden wij iets nieuws. De hormonen vloeien geleidelijker over kennelijk. Na het derde ei bleek het legsel compleet. Er werden nog 5 dagen paringen waargenomen.  Onrust door verstoring door derden, met name vanaf het tweede ei, zou ook een reden kunnen zijn dat het bij drie eieren bleef.

De broedperiode

Er volgde een ruime maand van broeden. De vrouw 's nachts, overdag man en vrouw om en om. De vrouw moet zelf ook blijven vliegen en jagen om haar spieren in conditie te houden. De broedperiode verliep zeer voorspoedig. De man broedde ongeveer een derde van de tijd. Hij doet dit altijd graag. Bij een wissel, met name in de avond, vertrok hij zelden direct. Vaak bleef hij een half uur tot langer met de ogen dicht liggen. De vrouw tolereerde dit. De communicatie tussen dit paar was uitstekend.  

Het uitkomen van de eieren

Kort gezegd: de hatch. Op de 37e en de 38e broeddag kwamen de kuikens uit het ei. Het was 22 en 23 april.. De slechtvalken beginnen met broeden na de leg van het één na laatste of van het laatste ei. Dit is om zo min mogelijk verschil in groei tussen de kuikens te hebben. Binnen 28  uur waren alledrie uit het ei!  De man en zijn drie kuikens:  

Het groeien

De kuikens groeiden rap. Er was ruim voldoende voedsel. Zowel de man als de vrouw voerden.  Opvallend, -vergeleken met de vorige seizoenen met een andere vrouw, was dat de man veel kleine prooien aanbracht van grote diversiteit. Vaak spreeuwen, ook oa bonte spechten, kievitten, merels en mezen, een houtsnip en zelfs eens een wielewaal! De vorige vrouw gaf de voorkeur aan zelf jagen, en bracht voornamelijk duif.
De communicatie, de samenwerking en de band tussen dit paar was uitstekend. Deze nieuwe vrouw, met waarschijnlijk haar eerste broedsel, bleek een uitstekende moeder vanaf het begin. Vertederend waren de voederingen om te zien, waarbij de ouders ook samen en elkaar voerden.  

Het ringen

Op 15 mei, de kuikens waren 21 en 20 dagen oud, werden ze geringd. Het bleken bij de metingen drie vrouwen! Ze kregen een naam, namelijk de lettercode van hun ring : ESR, ESP en ESS. De kast werd opgeschoond, de prooiresten gingen voor onderzoek mee. Het ringen was met een half uur klaar. De ouders vlogen luid roepend om de toren. Een uur nadat de kuikens teruggeplaatst waren kwam de man een restprooi voeren. Tegen donker vertrok hij. De vrouw heeft alles een nachtje aangekeken en kwam de volgende ochtend de kast in met een vers geslagen duif.  

Van kuiken tot juveniel

In de weken erna zagen we de witte donsballetjes transformeren naar jonge vogels met een echt verenkleed. Op 18 mei, toen ze 26 en 25 dagen oud waren, mochten ze zelf proberen te eten. Ze werden ook nog gevoerd, snavel tot snavel, maar dat werd binnen een week al bijna niet meer gedaan. 21 mei, ze waren 29 en 28 dagen, besloot de vrouw niet meer in de kast of op het rooster te slapen. De kuikens gingen wat meer op de poten lopen en af en toe staan flapperen met de vleugels.

Het 'takken'

Een week later, op 28 mei, zagen we voorzichtig af en toe een poot op het rooster. Het duurde nog twee dagen voordat de oudste, ESR, helemaal met twee poten op rooster stond. . Ze was een takkeling geworden op 30 mei. Zij was 38 dagen oud. Drie dagen later, op 2 juni stapte zij van rooster naar de ring. Dit lokte ook haar zussen, ESS,   en een paar uur later ESP , naar het rooster, en direct naar de ring. Deze twee waren 40 dagen oud. Alle drie waren takkelingen. Zij konden gaan oefenen met lopen en flapperen op de betonnen ring waar de kast opstaat, om hun spieren te versterken. Binnen enkele dagen maakten zij vliegsprongen boven de grond, zelfs soms met een paar vleugelslagen. In de nacht kwamen ze terug naar de kast. De band blijft hecht.

De eerste vluchten

Op 6 juni was ESP, het kuiken dat als tweede uit het ei kwam en als laatste uit de kast, de eerste die een proefvlucht maakte van rooster naar de camerastellage. Zonder grond onder haar!  De volgende dag vlogen haar zussen ESR en ESS ook. Eén was door mensen ter plekke meteen op de bank op het Spottersveld gezien. Al snel waren alle jongen terug op de toren. De eerste vliegweek vertoefden ze nog op de lagere ringen. Alleen ESP had al direct kracht om naar het dak te vliegen. ESS deed er drie dagen langer over en de oudste, ESR, had een week nodig. Dan kregen de jongen verder vliegles en zagen we tikkertje en werden door de spotters al prooi-overnames gemeld. Ook via de webcams zagen we jongen met kleine prooitjes al vliegen en landen. We zijn vorig weekend ter plekke gaan kijken. De jonge slechtvalken zijn nog maar op korte momenten van de dag aktief. Ze blijven nog dichtbij de toren. Als ze vliegen kost hoogte houden nog moeite.

Seizoenssamenvatting Slechtvalken 2020




Margot de Kam | woensdag 24 juni 2020

Vanaf 1 maart hebben we kunnen genieten van een zeer geslaagd broedseizoen bij de slechtvalken. Vrijdag 26 juni rond 12 uur in de middag gaan de cams uit.



Na een moeizame start in 2018, toen deze slechtvalkvrouw het territorium overnam en door voortdurende strijd het broedsel mislukte, zagen we vorig seizoen al dat dit een succesvol paar is. Toen hebben ze drie vrouwen grootgebracht. Dit seizoen resulteerde in vier jongen: twee mannen en twee vrouwen.



Baltstijd

Gedurende de baltstijd bracht de man voortdurend kleine prooitjes voor de vrouw, zoals het ook hoort. Hij laat zien een goede jager te zijn die in staat is een gezin te voeden. We zagen de slechtvalken zich binden met hun kast door nestkuiltjes te schrapen. Paringen waren vaak buiten beeld, maar gebeurden veelvuldig. Nestkastgesprekken zagen we ook, maar relatief minder dan bij andere paren. Deze slechtvalkvrouw houdt er niet zo van samen in de kast te zijn, mogelijk door haar ervaring in 2018 met veel strijd. Buiten heeft ze overzicht over haar terrein.

Alle prooien die gebracht zijn dit seizoen staan in de grafiek op de afbeelding hierboven. De mensen die de waarnemingen invullen in het OZ, het samen onderzoeken, hielden dit mooi bij.



Eileg en broeden

Vier eieren werden tussen 12 en 20 maart gelegd en werden vanaf 19 maart 34 dagen bebroed. Zowel de man als de vrouw deden hun bijdrage. De vrouw ongeveer twee derde van een etmaal en altijd ’s nachts. De man ongeveer een derde van een etmaal. Er was soms bezoek van vreemde slechtvalken, maar deze waren geen bedreiging. Het waren allemaal nog jonge slechtvalken in hun tweede of derde kalenderjaar. Ze werden rustig het gebied uit gestuurd. Zelfs de man tikte soms een jonge vreemde vrouw aan: de boodschap van wegwezen. In het algemeen bestrijdt de vrouw andere vrouwen en de man andere mannen.



De hatch: het uitkomen van de eieren

Geheel volgens de boekjes kwamen de kuikens binnen 24,5 uur na elkaar ter wereld. Perfect uitgekiend. Zo min mogelijk leeftijdsverschil geeft alle jongen gelijke kans. Zoals op de kopfoto te zien is, is de man heel betrokken bij dit proces. Hij kon niet wachten zijn kuikens te begroeten. Hij ging zelfs naast de vrouw liggen wachten, dit is zeer uitzonderlijk. De meeste slechtvalkvrouwen dulden de man niet bij kleine kuikens in de kast. De man hier helpt ook graag bij het voeren, waarbij man en vrouw soms ook elkaar een hapje geven. Het is mooi te zien in het filmpje Samenvatting.



De groeiexplosie

Er was ruim voldoende eten aanwezig en we zagen de vier kleine witte pluisbolletjes spoedig als hollands welvaren groeien. Op 16 mei werden de jongen geringd, gecheckt op gezondheid, gemeten en gewogen. Het waren 2 mannen van 650 en 630 gram en twee vrouwen van 820 en 920 gram. Slechts drie weken daarvoor kwamen ze met een gewicht van 35 tot 40 gram uit het ei. Met hun ringcodes kunnen we ze volgen en hopelijk in levende lijve terug zien. De mannen EXR en EXP en hun zus EXO zullen de oudste drie zijn, die binnen drie uur uit het ei kwamen. EXS, de lichtste vrouw op het moment van ringen, kwam 24,5 uur na de eersten uit het ei.



De metamorfose

In de 3 weken na het ringen veranderden de witte kuikens snel. De echte veren kwamen door en na een dikke maand waren ze zover dat ze uit de kast durfden te stappen. Kuikens waarvan de veren nog niet zijn doorgekomen hebben instinctief hoogtevrees. Als ze zover zijn dat ze kunnen fladderen nemen ze de grote stap naar het rooster en de ring, om daar hun vleugelspieren te oefenen. We konden genieten van hun malle sprongen en gehuppel rond de nestkast.



Van takken naar vliegen

EXP was de eerste die echt vloog, zonder grond onder de voeten. Hij was 40 dagen oud. Het ging echter niet bewust: zijn vader kwam naar het rooster en EXP hoopte op prooi en stak de klauwen uit om het aan te pakken. Zijn vader had echter niks bij zich en stapte opzij en vloog weg, het leek wel judo. EXP schoot door van het rooster de lucht in. Gelukkig was zijn verenpak zo ver gegroeid dat hij in staat was te fladderen, sturen en landen en kwam hij op de eerste ring terecht. Na vier dagen kon hij voldoende hoogte maken om terug te komen naar boven en vloog zelfs direct van ring naar ring.

Zijn broer EXR bleef langer bij de kast. Slechtvalkjongen blijven graag samen. Het leek alsof EXR wachtte bij zijn jongste zus EXS. Toen die eindelijk de kast uit durfde als laatste kon ze de weg terug niet meteen vinden. We zagen weer iets unieks gebeuren: de vader bracht een spreeuw naar de kast. EXR pakte de prooi aan. EXS, die de luidste bedelstem heeft, stond naast de kast te schreeuwen. Haar broer ging met de spreeuw naar haar toe en gaf haar de gelegenheid die prooi weg te grissen. Precies zo gaat het tussen volwassen slechtvalken: de man wacht tot de vrouw, die veel groter is en meer eten nodig heeft, klaar is en neemt genoegen met de restjes.

De oudste vrouw EXO ging ook per ongeluk de lucht in. Zij was 43 dagen oud. Zij speelde met een restprooi op de rand en sprong scheef. Ook zij fladderde naar de eerste ring waar EXP nog was en kwam na 3 dagen weer naar boven.

EXR ging uiteindelijk met 44 dagen vliegen en vloog meteen al goed genoeg. EXS, de jongste, deed er het langst over. Zij deed haar eerste vlucht met 45 dagen. Wij mochten langdurig genieten van haar luide stem. Ze riep wegens eeuwige honger en omdat ze geleerd had haar stem te gebruiken als jongste. De eerste weken stond haar grote zus EXO altijd vooraan als er gevoerd werd.


Naar zelfstandigheid

Alle vier de jongen zijn nog bij de toren. Ze krijgen vlieg- en jachtles gedurende twee à drie maanden na de eerste vlucht. Wanneer zij echt zelf een prooi kunnen slaan moeten ze hun eigen weg gaan. Soms vertrekken ze dan op eigen gelegenheid, soms sturen de ouders ze weg. Als de ouders zien dat het jagen lukt, houden ze op met prooien afgeven. Vaak trekken jonge slechtvalken samen op, het eerste jaar. Zeker als een broer met een zus meekan.

Er staan ze vele gevaren te wachten. Vliegen met zo’n vaart levert veel ongelukken op. Ongeveer 50 % van de jonge slechtvalken overleeft het eerste jaar niet. We hopen dat deze vier sterke jongen het allen redden. Het ga hun goed!



Dankwoord
De Vogelbescherming Nederland heeft ons met Beleef de Lente weer laten genieten. Via de webcams kunnen we de slechtvalken heel nabij volgen. Geniet u ook zo mee? Help zo mogelijk met een tikkie.

De locatie en de camerabeelden werden verzorgd door de Vogelwerkgroep Gemert. Dank aan Martin Vink, die de camera’s regelt en bestuurt.

Aaltje Blom dank voor alle mooie filmpjes.

Veel dank aan en respect voor Froona Veldhuis, die met haar site falcoperegrinus.eu (klik op welkom) ons zoveel informatie over de slechtvalken heeft nagelaten.

Eleonore, dank voor het organiseren van het onderzoekssheet en de samenwerking voor de weekverslagen. Ook de chatters die meehelpen de waarnemingen in te vullen. Met name de vaste OZers Bolid, Krieltje, Uiltje, Birdie, Carrie en Thea. Er wordt een jaaroverzicht uit gemaakt voor SOVON.

Ciryon ook dank voor de samenwerking en schitterende tekeningen die ik mocht gebruiken voor de blogs en de weekverslagen en het maken van het jaarboek. Veel succes met het afronden daarvan.

Hyacint dank voor het redigeren van de teksten.

Verder bedank ik de mensen wiens foto’s ik mocht gebruiken ter illustratie: Marjo de Ruijter, Dennie Vercruijsse, Thea van Gogh, Coriena Segeren, Els van de Donk, Kuiko, Ciryon en Yelena.

Dank Coriena en alle andere mensen van het forum Slechtvalkenliefde, voor het maken, bewaren, archiveren en delen van al het beeldmateriaal en andere informatie over slechtvalken.



Tot volgend jaar!

Seizoen Slechtvalken 2021



Margot de Kam | dinsdag 29 juni 2021


Het was een geweldig broedseizoen. Twee jonge mannetjes worden op de Mortel grootgebracht door deze geweldige ouders op hun toplokatie. We hebben weer kunnen genieten van de snelsten ter wereld. Hun broedseizoen begint eind februari en duurt tot het eind van de zomer.



2021
Het begon eind februari in de baltstijd dat we via de webcams hun leven kunnen volgen. Slechtvalken zijn een paar, in principe voor het leven, meestal tot een concurrent het territorium, en de aanwezige partner daarbij, overneemt.

Man slechtvalk woont hier sinds 2015, vrouw slechtvalk sinds 2018. Ze zijn het hele jaar op hun basis, de toren. Ze jagen samen.


BALTSTIJD

Toch moet het mannetje in de baltstijd het vrouwtje versieren, om aan te tonen dat hij voldoende voedsel wil aanleveren en zodoende een goede vader zal zijn. Hij laat haar ook zien hoe mooi hij kan vliegen. Het vrouwtje aanvaardt zijn prooi-kadootjes. Hij lokt haar daarmee naar de nestkuil, die hij veelvuldig in de kast verbetert. Op bovenstaande afbeelding vliegt hij voor vrouw slechtvalk uit, en in al zijn enthousiasme ondersteboven de kast in. Bij het vrouwtje komt de voortplantingsdrift op gang door zijn gedrag.

Ze baltsen door samen te vliegen, door prooi-aannames van snavel tot snavel, en door baltsgesprekken bij de nestkuil. Er wordt hoffelijk gebogen met geluidjes en soms gesnaveld. En er wordt veelvuldig gepaard.


EILEG

En daar komen eieren van. Dit jaar kwamen er drie. Op 12, 16 en 20 maart. Er zat veel langer tussen de leg van de eieren dan normaal. Aan het gedrag van de slechtvalken konden we zien dat er indringers, andere slechtvalken, in hun territorium kwamen. Er zijn geen echte gevechten waargenomen. We hebben een keer een volwassen, geringde, dus vreemde, vrouwelijke slechtvalk op het dak gezien. We zagen ook twee jonge slechtvalken, van vorig seizoen, ongeringd, die voortdurend kwamen bedelen. Vermoedelijk was onrust de oorzaak van stress, en zat er daardoor lang tussen de leg. Eén ei kwam niet uit.


BROEDTIJD

Slechtvalken beginnen met broeden vlak voor het laatste ei is gelegd. Zo kienen ze precies uit dat de jongen binnen enkele dagen uit het ei kruipen. Dat geeft optimale overlevingskans. De kuikens groeien samen op, het zijn geen concurrenten, en hebben dan ongeveer gelijke ontwikkeling. Man en vrouw broeden allebei. Het is teamwork. Dit geeft vrouw slechtvalk de gelegenheid haar spieren in goede conditie te houden. Noodzakelijk voor het jagen met duikvluchten ver boven de 300 km per uur.


HATCH: HET UIT HET EI KOMEN

Binnen 44 uur kwamen de twee kuikens uit het ei. Op 21 en 23 april. Na 33 dagen broeden. We waren getuige van het teamwork van de ouders. Het mannetje wil graag helpen met voeren. Samen versnipperen ze steeds heel kleine stukjes vlees met de snavels.


KUIKENS

Het is elk seizoen weer een wonder om mee te maken hoe snel zo’n wit donsballetje kuiken van 35 gram in drie weken groeit tot een dik wit kuiken van 600 gram, voor de mannetjes, of 900 gram, voor de vrouwtjes. De roze pootjes zijn dan al volgroeide klauwen. Dan worden ze gewogen, gemeten en  geringd. Het waren twee mannetjes: HSK en HSV, de ringletters zijn de namen.

In de drie volgende weken groeit er een volledig verenpak en zijn het schitterende juveniele slechtvalken geworden. We noemen een jonge vogel juveniel, zolang hij het eerste verenkleed draagt. In hun derde levensjaar krijgen ze een volwassen verenkleed in andere kleuren.


JUVENIELEN

Als het verenkleed met 35 dagen bijna is voltooid komen ze uit hun nestkast om te oefenen, hun spieren te trainen. Beiden stonden met 35 dagen op het rooster. Hier op de toren hebben ze een ideale situatie. De jongen oefenen op de ring rondom de kast. Met 42 dagen is het verenkleed echt af. HSK maakte zijn eerste vluchtje met 44 dagen, HSV met 43 dagen.

Ze moeten een lang leerproces door. Eerst blijven ze dichtbij de toren en leren ze hoogte maken, sturen en remmen. Als dat een beetje gaat, gaan ze spelen in de lucht. Elkaars klauwen aantikken, als voorbereiding op prooi-overname en uiteindelijk de jacht.

Als ze zelfstandig kunnen jagen, tegen het eind van de zomer, verlaten ze het territorium van de ouders. Ze worden dan niet meer van eten voorzien. Vaak trekken de jongen nog een tijd met elkaar op.

Het ga hun goed, de wijde wereld in.



Met dank aan
Vogelbescherming Nederland, dat ons met Beleef de Lente weer een prachtig seizoen slechtvalken heeft laten meebeleven. Ook zo genoten? Help een tikkie mee.