Jacht en aanpassingen van het slechtvalkenlichaam

page 1

3 april 2019 De jacht van de slechtvalk

10 april 2019 Supersonische luchtacrobaten G-kracht

13 juni 2020 Spectaculaire jagers, de snelsten ter wereld

De jacht van de slechtvalk



Margot de Kam | woensdag 3 april 2019

Het lichaam van de slechtvalk is gespecialiseerd in de jacht op vogels en de enorme snelheden die daarmee worden gemaakt. Alles is daarop aangepast: ogen, snavel, romp, skelet, veren, vleugels, staart en klauwen. En het vermogen tot samenwerken en de spectaculaire vliegkunst.



Deze blog gaat over de jacht in het algemeen. Over de specialisaties zullen we het later hebben.

Kijken en zoeken

De slechtvalk zoekt zijn prooi vanuit een hoge positie, zittend op een hoog gebouw of vliegend heel hoog in de lucht. Hij kan zijn prooi zien op een afstand tot wel 3 kilometer.


Klimmen op thermiek

Met korte snelle krachtige vleugelslagen maakt hij snelheid om hoger in de lucht te komen. Dan gebruikt hij de thermiek, de opstijgende warme luchtlagen. Dit gaat in grote cirkelende bewegingen.

Duiken

Als hij zijn prooi gekozen heeft volgt het meest spectaculaire deel van de jachtvlucht: de duikvlucht. Hij zit zo hoog, dat vanaf de grond vaak alleen nog een stip te zien is. Hij vouwt zijn vleugels zodanig tegen de romp dat hij, als een torpedo gestroomlijnd, zich naar beneden stort. Daarbij worden snelheden gemaakt tot meer dan 380 km per uur.

Stoten , opvangen en doden

Dan volgt de stoot, met de bal van de klauw tikt hij zijn prooi aan. Soms kan er meteen gegrepen worden, vaak maakt de prooi een duikeling. De snelle slechtvalk duikt iets lager en vangt de prooi dan weer op. Of als de prooi groot en zwaar is, slaat de valk hem tegen de grond. Vaak wordt er samen gejaagd. De eerste valk deelt de stoot uit, de ander vliegt onder de prooi om deze op te vangen. Slechtvalken kunnen echt ondersteboven vliegen! Meestal is de prooi door de eerste stoot, de botsing, al bewusteloos. Eenmaal geslagen en vastgepakt gebruikt de valk zijn gespecialiseerde snavel, met de valkentand, om in 1x de nek te breken.
In deze film zien we hoe de slechtvalk jaagt.

Froona vermeldt:
In natuurfilms is vaak te zien hoe de slechtvalk in 1 enkele poging een prooi slaat, maar schijn bedriegt. Het succes van de jacht is afhankelijk van een aantal factoren: de leeftijd van de slechtvalk, honger, tijd van de dag, seizoen, soort en gedrag van de prooi. Er zijn vele onderzoeken gedaan om de mate van succes in percentages uit te kunnen drukken. Men komt op een gemiddelde van ongeveer 20%, waarbij juvenielen (de jongen) beduidend lager scoren dan ervaren adulte (de volwassen) vogels. In het broedseizoen als er hongerige jongen zijn ligt de motivatie een stuk hoger en scoort de slechtvalk gemiddeld 33%.

Supersonische luchtacrobaten



Margot de Kam | woensdag 10 april 2019


Het lichaam van de slechtvalk is in alle opzichten aangepast aan de duizelingwekkende snelheden die hij met zijn vliegkunst bereikt. Er komen tijdens het vliegen krachten tot 27G op het lijf!

foto: kiekjesdief.nl

G-krachten

Het gaat hier om de totale kracht die op een bewegend voorwerp werkt en die leidt tot een versnelling die wordt uitgedrukt in een bepaald aantal G, de vrijevalversnelling door zwaartekracht op aarde.

Hoe moeten wij mensen ons dat indenken?

Bij een versnelling van 5G is de totale kracht op een lichaam vijf keer zo groot als de normale kracht door de zwaartekracht: het voelt alsof het eigen gewicht vijf keer extra gedragen moet worden.
Een achtbaan mag snelheden voor het stijgen, vallen en remmen bereiken tot 5G.
In een snel bewegend voorwerp voelt het lichaam heel zwaar of juist heel licht. Gaat het wagentje van de achtbaan bijvoorbeeld omhoog, dan word je in de stoel gedrukt, zakt het bloed naar je voeten en voel je je zwaarder worden (positieve G-kracht).
Gaat het karretje in een vrije val naar beneden, dan stijgt het bloed naar je hoofd en geeft dat een gevoel van gewichtloosheid (negatieve G-kracht). Daar komen nog de bochten bij waar je in volle vaart tegen de zijkant van het karretje aan wordt gedrukt (zijdelingse G-kracht).
Ongetrainde mensen bezwijken onder krachten van boven de 5G.
Max Verstappen heeft in het bochtenwerk te maken met krachten tot 6G.
Astronauten in drukpakken hebben tot 15G doorstaan.
Slechtvalken , die met hun duikvluchten snelheden ver boven de 350 km halen en tegelijk moeten sturen en remmen krijgen dus met krachten te maken van 27G! Daar is hun lichaam op aangepast.


Aangepast skelet

De botten van vogels zijn hol en licht. Ze zijn aan de binnenkant bekleed met longweefsel: de vleugelbeweging tijdens het opstijgen veroorzaakt een luchtstroom die de beenderen vult met lucht en zo het opstijgen mogelijk maakt. Het skelet is licht : slechts 10 % van het totale lichaamsgewicht.
Ter versteviging, noodzakelijk voor de krachten die erop komen tijdens remmen en landen zijn aan de binnenkant van de holle botten tussenschotjes aangelegd.
Verder zijn wervels en bekken vergroeid en niet zo buigzaam als bij de mens. Anders zou de rug knikken, bij de snelheden die de valk doorstaat. De ribben overlappen elkaar, ook om stevigheid te geven aan de romp.

Borst- vleugel-, en staartspieren

Dit zijn de meest ontwikkelde spieren voor het vliegen van de slechtvalk. De borstspieren voor het op en neer bewegen van de vleugels. De vleugels zelf hebben ook vele spieren, met name aan de pols en vingers. Noodzakelijk om snelheid en richting razendsnel te kunnen aanpassen. Elke vliegveer kan aangepast worden!
Staartspieren worden gebruikt bij het vliegen om te sturen en te remmen.

Froona vertelt:

''Het kan ook zijn dat de slechtvalk tijdens de vlucht moet bijsturen. Dan moet er dus geremd worden door juist de weerstand in de vliegrichting te vergroten waardoor de koers afgebogen wordt. Dit kan b.v. door de vleugels te bollen om het lichaam, ruimte te laten tussen lichaam en vleugels waardoor de profielweerstand toeneemt. Bij snelheden van rond de 300 km/u de vleugels iets uit te zetten vraagt een formidabele spierkracht! Om ze gecontroleerd uit de stroomlijn te halen en ze ook in die stand te houden. De krachten die tijdens dat afremmen met de vleugels ook op het schoudergewricht komen te staan zijn 24 maal dat van een normale vlucht. En dat is naar menselijke standaard heel erg groot.''


Veren

Ook de veren zijn hol van binnen. En voor de stevigheid met tussenschotjes bekleed.
Froona vertelt:
''De veren van de slechtvalk hebben allemaal fijngetande randen waardoor de weerstand afneemt. Iets wat de vliegtuigindustrie heeft gecopieerd door vliegtuigvleugels een licht geruwd oppervlak te geven. Dit gaat turbulentie tegen.
De veren van de slechtvalk zijn harder dan van andere roofvogels, omdat ze op hele hoge snelheden vliegen en daarbij absolute controle moeten hebben over de veren. Loswapperende pluizige veren verstoren de stabiliteit en dus de aerodynamica.''

Meer lichaamsdelen van de slechtvalk hebben speciale aanpassingen voor de jacht en het snelle vliegen. Daarover later in volgende blogs.

Op onderstaande foto 2 slechtvalken tonen luchtacrobatiek

Spectaculaire jagers, de snelsten ter wereld


foto: Dennie Vercruijsse

Margot de Kam | zaterdag 13 juni 2020

Dat worden de vier slechtvalkjongen. Ze zullen al snel gaan oefenen met de spectaculaire stootduik.




Vogeljager

Slechtvalken jagen bijna uitsluitend op vogels. Zij zijn niet alleen snel, zij zijn de allerbeste vliegacrobaten in de lucht. Een prooi kunnen zij van 3 km afstand zien. Zij achtervolgen, maar hun grootste en snelste wapen is de stootduik.




Stootduik
Daarbij maken ze eerst hoogte. Dan duiken zij: de vleugels strak tegen het lichaam gevouwen, zodat zij als een torpedo naar beneden zoeven. Er zijn snelheden gemeten tot 385 km per uur.



Sterk, licht en stevig

Hun gehele lichaam is aangepast op zulke snelheden. Er komen krachten tot 27G op het lijf. Vergelijk: een gewoon mens bezwijkt bij krachten boven de 5G. Testpiloten in speciale pakken verdragen tot  9G. Om een indruk te krijgen wat dat inhoudt een filmpje, niet over vogels maar over wat G -krachten met een testpiloot doen.

Om op de prooi te stoten met de klauwen, moeten ze tijdig hun vleugels en staart spreiden, wat enorme kracht kost bij zo’n snelheid, en de klauwen precies op tijd uitstrekken, vastpakken , remmen en wegsturen. Ze maken stootduiken tot 25 meter boven de grond!

Het skelet, het bekken, de vleugels, de ogen, de neusgaten, alles is aangepast op deze snelheden. Vliegtuig- en raketbouwers maken onderdelen gebaseerd op de slechtvalk.

In deze BBC documentaire is de slechtvalk en de spectaculaire stootduik mooi te zien. ( klik op de tekst)