Voeding, prooi, spijsvertering

page 1

28 maart 2019     Voedsel van de slechtvalk

    6 mei 2020      Kropvol

Voedsel van de slechtvalk



Margot de Kam  donderdag 28 maart 2019


De slechtvalk is een roofvogel die gespecialiseerd is in het jagen op vogels. Het is het snelste dier ter wereld en verslaat elke andere vogel met de vliegkunst. In meerdere blogs zullen we uitleggen hoe gespecialiseerd de slechtvalk is in de jacht en wat de eetgewoontes zijn.



Wie zorgt er voor het eten?

Buiten het broedseizoen zijn de slechtvalken van de Mortel ook een koppel. Zij jagen soms alleen, maar ook heel vaak samen.
Afgelopen weken hebben we gezien dat de man steeds prooitjes kwam brengen voor de vrouw.
Dit is onderdeel van het baltsgedrag, hij laat daarmee zien dat hij goed voor haar en hun eventuele nakomelingen kan zorgen. En dat doet hij dan ook. In het onderstaande filmpje zien we de man die een klein prooitje heeft, de vrouw neemt het over. De dagen dat de vrouw met de ei-vorming en eileg bezig was, heeft de man voornamelijk voor haar eten gezorgd. Omdat de man veel kleiner is dan de vrouw, ongeveer 1/3 zelfs, jaagt hij, als hij alleen jaagt, op kleinere vogels dan de vrouw, of dan wanneer zij samen jagen. Ook als straks de jongen net uit het ei komen, komt een groot deel van de voedselvoorziening op de man aan.  
De rest van het seizoen zullen we zien dat de valken om beurten voedsel halen, zeker nu, tijdens het broeden. Zodra het kan, zullen zij er ook weer samen op uit gaan.



Wat staat er op het menu?

Slechtvalken eten eigenlijk alle soorten vogels. Soms staan andere vliegende prooien op het menu, zoals bijvoorbeeld vleermuizen.
Samen, of door de vrouw alleen wordt er vaak op duiven gejaagd , in ons deel van de wereld.
Duif is een grote prooi voor een slechtvalk. Het kost de vrouw duidelijk moeite om zo'n prooi thuis te brengen en dan ook nog hoog de toren ermee op te komen. We vernamen via spotters dat de vrouw van de Mortel een paar dagen na de eileg alweer zelf een duif terugbracht terwijl de man broedde. Op de bovenstaande foto's, gemaakt door Kuiko.nl, die verslagen maakt van wat hij ter plekke spot, zien wij de vrouw van de Mortel, afgelopen zondag , die de duif meebrengt. Zij eet dan eerst, en als zij klaar is mag de man van de rest eten. Zo'n prooi geeft het paar voldoende voedsel voor minstens 1 dag. Er wordt weinig verspild, alleen vleugelresten blijven over.
Het voedselaanbod is ruim hier. De man komt met kleinere prooien zoals gezegd. We zagen dat hij vinken bracht, en kleine bonte spechten maar ook kieviten en merels.


Welke prooi wordt gekozen?

Froona Veldhuis zegt hierover op haar website : falcoperegrinus.eu
De slechtvalk selecteert zijn prooi op zaken die anders zijn dan normaal, zoals b.v. vreemde tekeningen; hij slaat vaker een mannetjeseend vanwege het kleurige patroon, dan een wijfje. Maar hij slaat ook baltsende vogels in de lucht: mannetjes die vreemde balts capriolen maken in de lucht zijn een gemakkelijke prooi voor de slechtvalk.
De slechtvalk zit graag op een hoge plek de activiteiten te bekijken van andere vogels binnen zijn gezichtsveld en dat is ver: 2-3 km in de omtrek. Het zicht van de Slechtvalk is formidabel! Daarbij laat hij vele vogels gewoon hun gang gaan, zonder ook maar enige actie te ondernemen. Kennelijk wachtend op één die wat mankeert, afwijkend gedrag vertoond, geïsoleerd is of hem extra stimuleert. B.v. een afwijkende zwarte of witte duif in een tros grijze duiven. Postduiven die in een voor hen onbekend landschap worden vrijgelaten en de aandacht trekken van de slechtvalk, of een uitgeputte trekvogel, een zeevogel die ver uit koers is geraakt. Vanuit zijn hoge positie start de slechtvalk dan de aanval.

Kropvol



Margot de Kam | woensdag 6 mei 2020

We zien, zeker bij de slechtvalkkuikens is dit heel goed waarneembaar, een soort ballonnetjes in de hals die bij het eten steeds groter worden. Deze ballon heet de krop. Alle vogels hebben dit.



Zoals op bovenstaande afbeelding te zien is, hebben vogels een heel ander spijsverteringsstelsel dan de mens. De binnenkant van de snavel is wel iets vergelijkbaar met de mondholte: er is een tong, om het eten richting slokdarm te sturen, er is speeksel, om de hapjes wat soepeler te laten glijden, er zijn smaakpapillen. Maar tanden en kiezen om het eten vast te verkleinen hebben ze niet.



Krop

De krop is een soort uitstulping onderaan de slokdarm. Daar wordt een hap eten eerst naar toegestuurd door de spieren in de slokdarmwand. De hele slokdarm is veel breder dan die van ons. En met een dik beschermend slijmvlies bekleed van binnen. Het einde, de krop, is een opslagplaats. Een volwassen slechtvalk kan met een volle krop wel twee dagen vooruit. Bij kuikens is de krop verhoudingsgewijs 3x zo groot als bij volwassen slechtvalken. Er is een constante aanvoer van voedsel nodig en een continue vertering voor de absurd harde groei van het hele lichaam. Vooral de groei van veren kost enorm veel energie. Vanuit de krop wordt het eten dan stukje voor stukje doorgevoerd naar de voorste maag.



De kliermaag

Zo heet de voorste maag. Hier worden maagsappen met het voedsel vermengd. Brokje voor brokje gaat door naar de tweede maag.



De spiermaag

De tweede maag is vooral een enorme bundel spieren. Daar worden de brokjes eten gekneed.

Het voedsel gaat van daaruit via de twaalfvingerige darm naar de dunne darm waar de voedingsstoffen worden opgenomen.

Onverteerbare delen, zoals nagels en veerresten of ringen van prooien bijvoorbeeld worden vanuit de spiermaag terug gestuwd naar boven en komen er als braakbal weer uit.

Als ze wat ouder worden gaan ze ook kleine steentjes eten. We zagen dit de oudervogels tijdens het broeden weleens doen. Een steentje, zorgvuldig gekozen met wat hoekige randjes helpt in de spiermaag om brokken te vermalen. Zo n steentje komt er later ook weer met een braakbal uit.´

De kuikens krijgen nog geen steentjes. Stukjes veer en bot helpen nog voldoende voor de maalfunctie.

De binnenkant van de spiermaag is stevig. De binnenste laag is weliswaar heel dun, maar van een soort flexibel, hoornachtig materiaal. En deze laag vernieuwd steeds. Zodoende heeft de malende maag geen schade van de steentjes en botrestjes.´



Gevulde kroppen

Slechtvalkouders zorgen bij elke voeding dat alle kuikens de kropjes vol hebben. De kuikens bedelen met kreetjes en open snaveltjes tot ze helemaal de krop propvol hebben. Dan wenden ze zich af of gaan ze liggen. De krop kan per keer 10% van hun lichaamsgewicht bevatten.